پلاگ ولو چیست؟
Plug Valve یا شیر سماوری، یک شیر با حرکت چرخشی است که معمولاً برای باز و بسته کردن کامل جریان استفاده می‌شود. این شیر دارای یک دیسک نیم مخروطی شکل که شبیه گلدان است و به آن پلاگ گفته می‌شود. ساختار این دیسک به گونه ای است که درون دیسک یک حفره (دریچه) وجود دارد و مانند شیر توپی (Ball Valve)، زمانی که شیر باز است، این حفره در مسیر حرکت جریان قرار میگیرد و سیال را عبور می‌دهد. در زمان بسته شدن شیر سماوری، حفره عمود بر مسیر جریان قرار میگیرد.
Plug Valve یا پلاگ ولو با یک چرخش 90˚ در اهرم آن از حالت کاملاً بسته به حالت کاملاً باز تغییر می‌کند. این شیرها به طور گسترده برای کاربردهایی چون صنایع نفتی، سرویس های بخار و گاز و هوا، سیستم های انتقال آب و فاضلاب، انتقال سیالات حاوی ذرات جامد و جریانات پرفشار استفاده می‌شوند.
در پلاگ ولوها عضو گلند (Gland) در حقیقت برابر با بانت (Bonnet) در شیرهای دروازه ای و ساچمه‌ای است. وظیفه‌ی گلند نگهداری استم در ساختار بدنه است.
به طور کلی سه نوع گلند وجود دارد: گلند منفرد (Single Gland)، گلند پیچ خورده (Screwed Gland) و گلند پیچ و مهرهای (Bolted Gland). Plug Valve معمولاً به عنوان شیرهای قطع و وصل جریان به کار می‌روند؛ به خصوص زمانی که نیاز است تا شیر به تناوب باز و بسته شود.
دلیل استفاده نکردن از این شیر ها برای تنظیم جریان این است که در شیر سماوری درست مانند شیر دروازه ای (Gate Valve)، برای جریانات با سرعت بالا درصد زیادی از کاهش نرخ جریان هنگام بستن شیر، درست در نزدیکی حالت انسداد کامل شیر رخ می‌دهد و دبی جریان به طور ناگهانی کم و زیاد می‌شود. برای رفع این مشکل پلاگ ولوها با حفره‌ی لوزی شکل روی پلاگ، طراحی شده اند تا از آن ها بتوان برای تنظیم جریان استفاده کرد.
مزایا و معایب شیر Plug Valve
مزایا
- ساختار ساده‌ی شیر
- سهولت تعمیر و نگه داری
- عملکرد سریع
- سایز کوچک نسبت به بقیه شیرها
- ایجاد افت فشار کم در برابر جریان سیال
معایب
- قیمت بالاتر نسبت به شیر توپی
- احتیاج به گشتاور بالا برای چرخش استم
- امکان ایجاد نشتی در جریان
- نیاز به گشتاور بالا برای چرخش اکچویتور
Plug Valve از جمله شیر های پرکاربرد در صنایع مختلف، به خصوص صنایع نفتی و نیروگاهی می‌باشد. این شیر ها قابلیت استفاده در دما و فشار های بالا را دارند و برای عبور سیال های حاوی ذرات جامد هم مناسب هستند.
از برند های شاخص در زمینه‌ی تولید و فروش Plug Valve میتوان به شرکت 3Z Valve در چین، شرکت APV در استرالیا، شرکت Flow Serve در آمریکا، شرکت Galli & Cassina در ایتالیا و شرکت آمریکایی XOMOX اشاره کرد.
به منظور انتخاب Plug Valve مناسب برای انجام کاربرد مورد انتظار باید به یکسری نکات مهم توجه داشت. اگر هدف ما تنظیم دبی جریان باشد به طور کلی استفاده از این شیر ها توصیه نمی‌شود. یا اینکه در این مورد باید از پلاگ ولو با حفره لوزی شکل استفاده کرد که میتواند دبی جریان سیال را تا حدی تنظیم کند.
در صورتی که جریان سیال پرفشار باشد استفاده از Plug Valve روانکاری شده پیشنهاد می‌شود که ساختار محکم تری دارند و قادر هستند فشار بیشتری را تحمل کنند. اما برای جریان های ساده و کم فشار شیرهای سماوری بدون روانکاری به علت قیمت پایین تر مناسب تر هستند.
همچنین باید توجه داشت که پلاگ ولو روانکاری شده برای انتقال آب آشامیدنی و یکسری فراورده های نفتی مناسب نیستند؛ زیرا سیال عبوری از شیر میتواند توسط ماده‌ی روانکار آلوده شود.
